سخنرانان در این مراسم که در آن صدها تن از علما، جوانان، نمایندگان احزاب، مسوولین دولتی، نماینده‌های مردم از ولسوالی های همجوار و باشندگان ولایت بلخ حضور داشتند، از کارنامه‌های درخشان انوری بزرگ یادآوری کردند.

سید خلیل الله انوری، مشاور شورای امنیت ملی و رئیس شورای رهبری حزب حرکت اسلامی مردم افغانستان که در این همایش با حضور در دیار بلخ و اشتراک در برنامه ی اولین سالیاد رهبر فقید، سپهسالار جهاد انوری بزرگ، یکبار دیگر بر ادامه ی راه و خط مشی رهبر فقید و سردار و سپهسالار جهاد و مقاومت ستر جنرال سید حسین انوری تاکید ورزید و انوری بزرگ را مجاهد راستین دانست، که برای تامین منافع مردم در همه عرصه ها شجاعانه رزمید.

سید خلیل الله انوری گفت: انوری بزرگ رهبرِ فرزانه و مردمی بود که همیشه در کنار مردم بوده و در این راه هیچ نوع تبعیض قایل نبود .

وی با اشاره به فعالیت های سیاسی و نظامی چند دهه آقای انوری گفت که وی همیشه خواستار همپذیری و برادری اسلامی در میان جامعه بود.

وی، حضور و قد بر افراشتن انوری بزرگ را نه برای دست یابی به منافع شخصی و فردی بلکه برای ایجاد خطوط فکری حق خواهی و عدالت طلبی بر مبنای اصول و مبانی حقوق انسانی و آزادی دانست.

سید خلیل الله انوری در پیوند به عملکرد موثر نظامی، فرهنگی و خدماتی سترجنرال سید حسین انوری اضافه کرد: قیام و خیزش ها که در آغاز جهاد صورت گرفت بخاطر منافع شخصی و حزبی نبود، بلکه تبلور و اوج فرزانگی ملت مسلمان افغانستان را در خود جا داده بود، در این بخش از صحبت هایم، جا دارد که یاد آور شوم؛ چندی قبل در کابل شاهد رونمایی کتاب راویان عشق بودیم که اثر محقق فرهیخته ما جناب حجت الاسلام آقای عادلی حسینی در باره قیام چنداول صورت گرفته و در بخش پایانی آن مقاله ژیل لیون خبرنگار فرانسوی که یاد آور خاطراتش از رشادت های سپهسالار جهاد افغانستان است و در آن به برخی  از دستاوردهای جهادی این سردار سر افزاز جهاد اشاره نموده و بخش های دیگر این کتاب، قیام های کابل، مخصوصا قیام مردم چنداول پرداخته، امید وارم همین کار در باره دیگر قیام های مردم افغانستان در سایر ولایات مختلف، مخصوصا ولایات شمال کشور صورت گیرد.

رهبر حزب حرکت اسلامی مردم افغانستان، استقامت و پایداری را در مسیر خدمت به مردم و کشور یکی از اصول اصلی خط فکری انوری بزرگ دانست. وی تاکید داشت که؛ چگونگی وضعیت سیاسی، اجتماعی، اقتصاد، امنیتی از دغدغه های همیشگی ما پیروان انوری بزرگ خواهد بود و برای قدم برداشتن در بهبودی وضعیت عموم مردم کشورمان از هیچ کاری دریغ نخواهیم کرد.

رئیس شورای رهبری حزب حرکت اسلامی افزود: یکی از دوستان و همسنگران رهبر فقید حزب حرکت اسلامی صحبت می کرد وقتی که گروه طالبان نزدیک بود بر مزار شریف و اطراف آن تسلط پیدا نماید و عنقریب صفوف مقاومت گران به شکست مواجه گردد،  برخی از سران و بزرگان  احزاب در حال متواری می شدن از این منطقه بودند، حجت الاسلام آقای مبارز که امروز در جمع ما نیستند و جایش خالیست او وظیفه می گیرد که طی سخنرانی مردم را روحیه دهد و متوجه سازند که ایثار و مقاومت باعث عزت و سرفرازی مردم این خِطه خواهد بود که روح شهید مسرور نیز خوشنود و همین مقاومت شما مردم بود که مجاهدین حرکت اسلامی به تقاضای انوری بزرگ لبیک گفتید و در تاریخ این سرزمین افتخار آفریدید.

در همین حال، سید ظاهر مسرور نماینده زون شمال حزب حرکت اسلامی مردم افغانستان انوری بزرگ را مرد کردار و عمل دانست که در همه شرایط مردم را رها نکرد.

آقای مسرور گفت که مرحوم انوری همیشه در صدد آوردن ثبات در کشور و آسایش برای مردم بود .

محمد بشیر توحیدی معاون ولایت بلخ که به نمایندگی از استاد عطا محمد نور والی بلخ صحبت می‌کرد، نیز در این مراسم گفت: مرحوم انوری خواستار ایجاد تغییرات در حکومت بود که تاحدودی این تغییرات به میان آمد.

وی همچنان اضافه کرد در شرایط کنونی کشور، هرنوع تصمیم گیری بدون مشوره و همکاری مجاهدین ناکام خواهد بود و اگر جهان می خواهد که افغانستان آرام و مترقی باشد، باید از مردم و مجاهدین کشور کمک بخواهد.

یکی دیگر از سخنرانان این همایش داکترعبدالحمید محمدی، سابق مشاور حقوقی رئیس جمهور بود، او با اشاره به مبارزه و جهاد مرحوم انوری گفت: زمان که جهاد در افغانستان شکل گرفت، شیعیان از آغازگران جهاد در این کشور بودند، انوری فقید و یارانش، نوک پیکان جهاد جامعه تشیع بودند؛ بدون هیچ گونه مبالغه باید گفت که اگر انوری و یارانش(حزب حرکت اسلامی افغانستان) را از تا یخ جهاد برداریم، بخش بزرگی از جامعه افغانستان فاقد تاریخ جهاد خواهد شد.

وی با اشاره به نقش صلح طلبانه انوری در کاستن جنگهای های دهه هفتاد و تاثیر گذاری سیاسی او در پسا طالبان و اجلاس بن افزود: خدمات مرحوم انوری در دوران حکومت مجاهدین برای برقراری صلح و نقش وی در خدمت به محروم ترین مردم کشور در حکومت پسا بن، فراموش نشدنی است. زمانی که احزاب جهادی به قدرت رسیدند، متأسفانه تلاشهایی برای احیای دوباره انحصار از نخستین روزهای شکل گیری حکومت مجاهدین در سال ١٣٧١ آغاز شد(جنگ حزب وحدت اسلامی- جمعیت اسلامی/ جنگ جنبش ملی- جمعیت اسلامی) و تاکنون در اشکال مختلفی جریان دارد؛ به احتمال زیاد، تشدید نا امنی، سربرآوردن گروههای گوناگون تروریستی، دامن زدند به نفاق و تنشهای قومی و سرانجام، تغییر جغرافیای جنگ همه و همه در راستای تمامیت خواهی و انحصارطلبی، تحلیل و ارزیابی می گردد.
در این جنگ ها از آغاز به قدرت رسیدن احزاب جهادی از سال ۱۳۷۱ به بعد کسی که مسئول برقراری صلح و آتش بس بود، جز مرحوم آقای انوری کسی دیگری نبود که وی با تلاش شبانه روزی و مشارکت بعضی بزرگان دیگر و از جمله مرحوم استاد عرفانی که ایشان را همراهی می کرد و آن زمان من شخصا در شورای صلح حضور داشتم و از نزدیک شاهد قضایا بودم.

در رابطه خدمات مرحوم انوری در دوران حکومت مجاهدین و پسا بن باید گفت: کسانیکه از نزدیک با کارنامه انوری فقید آشنا هستند و می دانند که در سِمت های که ایشان چه در وزارت کار و امور اجتماعی، وزارت زراعت و مالداری، و ولایات کابل و هرات مسئولیت داشتند برای محرومین ترین مردم کشورش بیشترین خدمت را برای آنها انجام داد، با اظهار تأسف در جامعه برخی افراد قدر ناشناس بودند که خدمات مرحوم انوری را نا دیده گرفتند و چه اتهاماتی را که به وی نبستند، کسانیکه دروغ و اتهام به انوری بستند و شعار حمایت ازهزاره را دادند، خود آنها هیچ گونه خدمتی به این مردم محروم ننمودند و فقط با شعار قومی تبلیغات علیه دیگران نموند، انوری، مجاهد، مخلص و خدمتگذار به جامعه خویش، مخصوصا محرومین کشور بود، او مظلوم بود و مظلوم هم مرد.

داکتر  محمدی با اشاره به مهمترین پیامد جهاد و دوران مقاومت و پسابن افزود: مهمترین پیامد جهاد و مقاومت، تامین مشارکت عادلانه اقوام در قدرت سیاسی بود؛ افغانستان در طول ٢٧٠ سال عمر خود دو دوره تلخ را پشت سر نهاده است:

یکی دوره انحصار قدرت

و دیگری، دوره آنارشی

پس از بن قرار نبود و نیست که به انحصار و آنارشی بازگردیم و از این رو، مسئله اصلی جامعه افغانستان مشارکت است.

مشارکت در صورتی عادلانه تامین می گردد که ساز وکار عادلانه برای آن تعریف شود؛ درجه بندی اقوام و تعیین آمرانه جایگاه برای هر یک از اقوام در هرم ساختار قدرت، غیرمنطقی و مغایر با ارزشهای اسلامی و انسانی است.

گفتنی است قبل از این نیز در شهرهای کابل و هرات و برخی ولایات دیگر و خارج از کشور از اولین سالروز وفات ستر جنرال سید حسین انوری یاد بود به عمل آمده بود.

آقای انوری رهبر فقید حزب حرکت اسلامی مردم افغانستان و استوانه‌های جهاد بود و در دوران حکومت مجاهدین و حکومت پساطالبانی در سمت های مهم دولتی مانند وزارت کار و امور اجتماعی، وزارت زراعت، والی کابل و والی هرات ایفای وظیفه کرده بود.