سید عباس حسینی و زهیر حیدری

 شیوع

کرونا ویروس­ها خانواده بزرگی از ویروس‌ها و زیر مجموعه کروناویریده هستند که از ویروس سرماخوردگی معمولی تا عامل بیماری‌های شدیدتری همچون سارس، مرس و کووید ۱۹ را شامل می‌شود. کروناویروس‌ها در دهۀ ۱۹۶۰ کشف شدند و مطالعه بر روی آن‌ها به‌طور مداوم تا اواسط دهه ۱۹۸۰ ادامه داشت.

این ویروس به‌طور طبیعی در پستانداران و پرندگان شیوع پیدا می‌کند، با این حال تاکنون هفت کروناویروس منتقل شده به انسان، کشف شده است.

آخرین­نوع­آن‌ها، کرونای­جدید، در دسامبر۲۰۱۹ در شهر ووهان چین با همه‌گیری در انسان شیوع پیدا کرد.

پس از اینکه مردم بدون علت مشخصی دچار بیماریی شبیه سرماخوردگی شدند و واکسن‌ها و درمان‌های موجود مؤثر نبودند، نوع جدیدی از کروناویروس با همه‌گیری در انسان شناسایی شد. از میان نخستین افرادی که به این ویروس آلوده شده‌اند، مشخص شد که دو سوم آنها با بازار عمده‌فروشی غذاهای دریایی هوانان، که در آن حیوانات زنده و وحشی نیز به فروش می‌رسد، ارتباط داشته‌اند. هرچند مؤسسه ویروس‌شناسی ووهان، به دنبال تجزیه و تحلیل‌های این ویروس اعلام کرد ترتیب ژن این ویروس ۹۶ درصد همانند ویروس خفاش است.

با عبور تعداد قربانیان ویروس کرونا از مرز ۱۰۰۰ نفر سازمان جهانی بهداشت برای بیماری ناشی آن نام رسمی انتخاب کرده‌است، کووید ۱۹ که اشاره‌ای دارد به «کرونا»، «ویروس»، «بیماری» و سال ۲۰۱۹.

این نوع کرونا ویروس قبل از این در انسان دیده نشده بود، برآوردهای نخستین نشان می‌دهد که درصد مرگ و میر این ویروس بین ۲ تا ۳ درصد مبتلا شدگان است.

علایم بیماری 

این بیماری دارای علایمی مانند: تب، سرفه های خشک و گاهی مشکلات تنفسی مانند تنگی نفس، گلودرد و آبریزش بینی است.

معمولاً چند روز پس از آلوده شدن فرد به ویروس شروع می‌شود. اما در بعضی افراد ممکن است علایم کمی دیرتر ظاهر شوند. برخی از افراد هیچ علامتی ندارند، یا فقط علایم خفیف دارند. اما در بعضی افراد می­تواند منجر به مشکلات جدی مانند ذات الریه، عدم دریافت اکسیژن کافی و حتی مرگ شود. این نشانه‌ها بیشتر در افرادی که مشکلات زمینه­ای دیگری دارند، دیده می‌شود.

نحوه انتقال بیماری

در برخی از موارد روش‌های انتقال بیماری از انسان به انسان شبیه بیماری آنفلوآنزا از طریق سرفه و عطسه است. با این حال احتمال انتقال بیماری در فضای باز بسیار محدود بوده و موارد انتقال انسان به انسان در مواردی رخ داده‌است که افراد به مدت طولانی در فضای بسته در کنار فرد بیمار بوده‌اند.

 

آمار

براساس آخرین آمار جهانی تاکنون بیش از 600 هزار نفر در جهان مبتلا به ویروس کرونا شده‌اند که از این تعداد حدود 30 هزار تن جان خود را از دست داده‌اند.

از مجموع مبتلایان در جهان، بیش از 140 هزار نفر بهبودیافته و توانسته‌اند این ویروس را شکست بدهند.

کشور آمریکا با بیشترین مبتلا در صدر این آمار و کشورهای ایتالیا، اسپانیا، آلمان، چین، فرانسه و ایران در رده های بعدی قرار دارند.

راههای پیشگیری

در حال حاضر واکسن بخصوصی برای بیماری کرونا وجود ندارد. بهترین راه برای پیشگیری از بیماری، جلوگیری از قرارگیری در معرض ویروس است.

برای کمک به جلوگیری از انتشار بیماری‌های تنفسی، اقدامات زیر توصیه شده اند:

• از تماس نزدیک با افراد بیمار اجتناب کنید.
• از لمس کردن چشم، بینی و دهان خودتان اجتناب کنید.
• هنگامی که بیمار هستید، در خانه بمانید.
• در صورت سرفه یا عطسه دستمال کاغذی جلوی دهان و بینی خودتان بگیرید و سپس آن دستمال را به سرعت دور بیندازید.
• اشیاء و سطوحی که با آن‌ها سروکار دارید را دائماً پاک و ضدعفونی کنید.

 

هرچند کشورهای جهان راه های متفاوتی را برای مقابله با این بیماری در نظر گرفته اند، اما طرح عمومی قرنطینه خانگی در بیشتر مناطق جهان اجرایی شده است.

دولت فرانسه طرح قرنطینه خانگی شهروندان فرانسوی را در این کشور با شعار «باید ایستادگی کنیم» اجرایی کرد.

در انگلیس نیز «بوریس جانسون» نخست وزیر این کشور که خود به ویروس کرونا مبتلا شده، تأکید کرد که بریتانیا برای سرازیر شدن موج بزرگی از مبتلایان به بیمارستان ها خود را آماده می کند.

اما در روسیه، دیگر کشور قدرتمند جهان تاکنون اقدامی برای قرنطینه عمومی در این کشور به عمل نیامده است.

مقامات روس البته دستور تعطیلی رستوران­ها و مراکز خرید را صادر کرده و امیدوارند شهروندان بدون اجبار در قرنطینه خانگی بمانند.

در آفریقا شرایط متفاوت است؛ در قاره سیاه میزان مبتلایان به کرونا تاکنون بسیار کمتر از دیگر نقاط جهان است.

از سوی دیگر، سازمان صلیب سرخ جهانی قرنطینه خانگی را دارای آثار روحی و روانی منفی برای افراد دانست و اعلام کرد که این موضوع می­تواند به افزایش فشارها به ویژه روحی و روانی منجر شود.

در ایران نیز از اوایل شیوع این بیماری، مدارس، دانشگاه­ها، آموزشگاه­ها، ورزشگاه­ها، کتابخانه­ها و اماکن عمومی تعطیل  شدند.

همچنین با آغاز سال نو هجری شمسی، به دلیل مسافرت ها و دیدو بازدیدهای مردمی، اماکن مذهبی نیز بسته و طرح فاصله گذاری اجتماعی با بسته بودن مراکز تجاری و فروشگاه ها غیر از فروشگاه های موادغذایی، نانوایی، داروخانه و… که ضرورت مردم هستند. و قرنطینه شهرها و اجازه تردد وسایل نقلیه فقط برای ساکنین هر شهر و جریمه های نقدی برای رعایت نکردن این قانون در نظر گرفته شده است.

در افغانستان هم دولت به مدت 3 هفته تمام ادارات دولتی و خصوصی، مراکز تجاری، مدارس و دانشگاه­ها را تعطیل کرد. دولت افغانستان امیدوار است که با شرایط نامناسب بهداشتی که در بیشتر مناطق افغانستان وجود دارد، با همکاری مردم بتواند با کرونا مقابله کند.

هرچند آمار مبتلایان در افغانستان نسبت به کشورهای دیگر تا حدودی پایین بوده و بیشتر کسانی که تست کرونای آنها مثبت اعلام شده نیز در شهر هرات، شهر مرزی با کشور ایران بوده است.

این در حالی است که وزارت صحت عامه (بهداشت) افغانستان مردم را از طریق رسانه های صوتی و تصویری و فضای مجازی به خانه ماندن تشویق می کند، اما مردم هنوز هم این بیماری را جدی نگرفته اند و به قرنطینه خانگی اهمیتی نمی دهند.

در کشورهای اسلامی با تعطیلی اماکن مقدسه و مساجد، تمامی برنامه های مذهبی، نماز جمعه و جماعت و تجمعات ممنوع و حتی اجازه برگزاری مراسم ترحیم برای افرادی که توسط این بیماری جان خود را از دست می دهند، داده نمی­شود.

 

قرنطینه

ریشه واژه قرنطینه از ایتالیایی گرفته شده و به معنی دوره چهل روزه است.

در میانه سده ۱۴ (میلادی) کشتی‌هایی که به شهر دوبرونیک (در کرواسی کنونی) می‌رسیدند دلیل نگرانی از گسترش طاعون، ناچار بودند چهل روز پیش در اسکله در جایی مشخص توقف کنند.

قرنطینه، امروز نیز از مهمترین راه‌های پیشگیری از همه‌گیری بیماری‌های واگیردار است.

مدت قرنطینه، به نوع بیماری عفونی، دوره نهفتگی، و مدت زمانی که فرد آلوده یا مبتلا می‌تواند دیگران را مبتلا کند بستگی دارد.

سازمان جهانی بهداشت و سازمان ملل متحد در موارد همه‌گیری بیماری‌های عفونی از مقررات بین‌المللی بهداشت پیروی می‌کنند. این مقررات در سال ١٨٥١ در پاریس و به دنبال شکست کشورهای اروپایی در مقابله با همه‌گیری وبا وضع شد. در طول تاریخ، مقررات بین‌المللی بهداشت، همواره تغییر کرده است. بر پایه این مقررات، رفت‌وآمد مردم و کالا از مرزها سبب همه‌گیری بیماری‌های واگیردار می‌شود و برای همین، کشورهای عضو سازمان جهانی بهداشت باید موارد همه‌گیری بیماری‌های عفونی را اعلام کنند. همچنین دیگر کشورها نیز اجازه دارند بیشترین ممنوعیت‌ و محدودیت را برای حفاظت مردم خود از همه‌گیری بیماری، اعمال کنند.

اما علاوه بر قرنطینه و رعایت بهداشت فردی بعضی نکات دیگر را نیز باید جدی گرفت که عبارتند از:

دیدو بازدید مجازی

با اینکه کرونا در صورت رعایت مسائل بهداشتی آسیبی به ما نمی‌زند اما ابتلا به آن شوخی‌بردار هم نیست. مثلا با گفتن اینکه «ما به مهمانی می‌رویم و رعایت می‌کنیم» یا «طاقت دوری یکدیگر را نداریم» توجیهات مناسبی نیست تا ریسک ابتلا فرد دیگری را بیماری کرونا یا وارد کردن این بیماری به کانون خانواده خودمان را بپذیریم.

قرار دعا و توسل دسته‌جمعی

جلوگیری از تجمع حتی به صورت محدود از توصیه‌های جدی پزشکان برای جلوگیری از ابتلا به کروناست. چرا که حتی یک فرد مبتلا به بیماری که شاید بیماری او در دوران نهفتگی هم باشد توانایی این را دارد که کل آن جمع را به ویروس مبتلا کند. در این شرایط که اماکن مذهبی و تجمعات دینی تعطیل است، خیلی از افراد در این دوران کسی را در بستر بیماری دارند و دوست دارند در یک مراسم دعا و توسل معنوی که به آن‌ها آرامش روحی می‌دهد شرکت کنند و برای بهبودی بیمارشان هم دعا کنند.

میتوان مراسم‌های دعا را به صورت دسته‌جمعی ایجاد کرد اما یک جمع مجازی. جمعی که جغرافیایی از هم دور هستند اما دلهایشان در یک زمان برای درخواست و اجابت خواسته‌شان از خدا به هم نزدیک است.

مدیریت هر آنچه از بیرون خانه می‌آید

یک نفر برای خرید مایحتاج روزانه خانواده به بازار رفته و با رعایت تمام نکات بهداشتی از فروشگاه های معتبر و مواد غذایی بسته بندی شده خریداری کند.

روزانه حتما دستگیره­ها، کلید، دستشویی و… را با الکل صنعتی و یا محلول ضدعفونی کننده، تمیز و ضدعفونی کنید.

خودکفایی در پخت نان

این روزها بسیاری از افراد برای اینکه خیالشان از نانی که مصرف می‌کنند راحت باشد، خودشان در خانه اقدام به پختن نان می‌کنند. پختن نان در خانه کار بسیار خوبی است اما ممکن است خیلی‌ها وقت و زمان و یا مهارت آن را نداشته باشند. البته در کشورهایی مانند افغانستان و پاکستان هنوز هم در بسیاری از خانواده ها این کار رایج است.

باید بدانیم که نانی که از تنور بیرون آمده به خاطر درجه حرارت بالا هیچ ویروسی ندارد اما ممکن است حین انتقال از تنور به دست مشتری آلوده بشود. به همین خاطر کافیست نانی که به خانه می‌آورید فقط چند دقیقه روی شعله‌های گاز بگیرید. گرمای مجدد ویروس احتمالی را از بین خواهد برد و با خیال راحت می‌توانید نان را مصرف کنید.

 

 

 

لبنیات و سبزیجات را ترک نکنید

متخصصین تغذیه و پزشکان می‌گویند که بهتر است سبزیجات خام مصرف نشود و همگی پخته بشوند. البته سبزیجاتی که قابلیت پوست گرفتن دارند را می‌توان بدون پختن استفاده کرد. اما این سبزیجات را هم بهتر است قبل از مصرف در یک ظرف حاوی آب و مایع ظرفشویی یا دستشویی ضدعفونی کنید.

حالا که بیشتر در خانه هستیم بیشتر غذای خانگی درست کنیم و حتی الامکان از غذاهای بیرونی و رستوران ها استفاده نکنیم.

به روز شویم

این را هم باید به خاطر داشته باشیم که رد وبدل کردن پول یکی از عوامل مهم انتقال کروناست. پس تا جایی که امکانش هست از فروشگاه های اینترنتی و اپلیکیشن های اینترنتی برای رفع مشکلات روزانه خود استفاده کنیم.

خرید کنید ولی احتکار نه!

برای خرید در مدت قرنطینه باید برنامه‌ریزی داشته باشیم. حالا لیست خرید هفتگی یا ماهانه ما کمی با قبل متفاوت است. مواد ضدعفونی و بهداشتی را چک کنید و اگر در حال اتمام هستند در لیست بنویسید. مواد مغذی و سبزیجات، میوه‌جات، پروتئین و لبنیات را به نحوی که گفته شد در لیست بنویسید. در این مدت سعی کنید مواد غذایی را بخرید که سیستم ایمنی بدنتان را تقویت کنند. به خاطر اینکه کمتر مجبور بشوید از خانه بیرون بروید، لیست خریدتان را هفتگی یا ده روزه تنطیم کنید و تا جایی که امکان دارد همه مواردی که تا آخر آن دوره، به آن نیاز دارید را بخرید. البته این کار با احتکار کردن متفاوت است. هرکس نیاز خانواده‌اش را در طول هفته می‌داند یا نهایتا با یک بار خرید به این نیاز دست پیدا می‌کند.

در خانه بمانیم

این جمله را حتما در این روزها از طریق فضای مجازی، تلویزیون، رادیو و… دیده و شنیده اید، حرف اول و آخر قرنطینه خانگی در تمام کشورهای جهان این است که از خانه بیرون نرویم مگر به ضرورت. آن هم با رعایت اصول بهداشتی مثل زدن ماسک، پوشیدن دستکش و استفاده از ژل و اسپری ضدعفونی کننده در شرایط تماس ناخواسته با اشیاء یا دیگران و البته نزدیک نکردن دستها به چشم، دهان و بینی.

این شامل کودکان هم می‌شود. کودکان در حین بازی حتی ممکن است متوجه لمس صورت خود به وسیله دست‌های آلوده‌شان نشوند. ضمن اینکه ما از ابتلا یا عدم ابتلای هم­بازی‌های فرزندمان به بیماری بی‌خبریم و هربازی هم تماس نزدیک کودکان را در پی دارد. از آن طرف مسئولیت اجتماعی ما در این برهه از زمان بسیار مهم است.

کلام آخر:

حالا که در قرنطینه خانگی بسر می بریم و روزانه خبرهای تلفات و مرگ دوستان و هموطنان خود را می شنویم، روحیه خود را از دست نداده و با تماس و پیام از بازماندگان این خانواده ها دلجویی کنیم و در فضای مجازی با انتشار یک پیام، عکس، موسیقی یا ویدیو از پزشکان و پرستاران و کسانی که برای سلامتی ما زحمت می کشند تشکر و قدردانی کرده و به آنها روحیه بدهیم که ما در کنار شما هستیم.

تنها راه موفقیت در مقابله با کرونا مشارکت مردم با دولت و رعایت بهداشت فردی است.

به یاد داشته باشید که کرونا خطرناک است ولی ترسناک نیست. پس به یاری خداوند و همدلی و همکاری خودمان می­توانیم کرونا را شکست بدهیم.

در این روزها که گرفتار این بیماری هستیم، از دعا و توسل غافل نشده و از خداوند متعال برای بیماران، سلامتی و عافیت و برای پزشکان، پرستاران و کادر درمانی در همه جهان که واقعا این روزها زحمت فراوان می کشند و مدافعان سلامت و قهرمانان واقعی ملت­ها هستند، صبر و استقامت و بردباری بطلبیم و اگر وضع مالی خوبی داریم در کنار خانواده های این بیماران که واقعا روزهای سخت اقتصادی را دارند به اندازه خود سهم و همکاری داشته باشیم.

همدیگر را درک کنیم و مطمئن باشیم، بعداز این همه درد مشترک، شادی مشترکی هم در راه است.