به مناسبت ارتحال سید محبوب رحیمی، مراسم یادبود آن مرحوم از سوی بستگان وی در تاریخ ۲۱ دلو ۱۴۰۳ خورشیدی در حسینیه ام‌البنین (س) شهر اِسِن، ایالت نوردراین-وستفالن برگزار شد.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی جهاد فرهنگی، حجت‌الاسلام والمسلمین سید جعفر عادلی حسینی در این مراسم ضمن تسلیت به خانواده‌های عزادار، بر فضیلت ماه شعبان تأکید کرد و این ماه را فرصتی ارزشمند برای تهذیب نفس و آمادگی برای ماه مبارک رمضان دانست.

وی در ادامه سخنانش به موضوع زندگی و مرگ به‌عنوان آزمونی الهی پرداخت و با استناد به آیات قرآن و احادیث، فلسفه مرگ و زندگی را تبیین کرد. همچنین بر لزوم گرامیداشت نیکوکاران و تعظیم شعائر دینی تأکید نمود و نقش سادات را در ترویج معارف اسلامی، به‌ویژه در افغانستان، حائز اهمیت دانست. وی در این راستا به تأسیس تکایا و مراکز مذهبی توسط علما و بزرگان دینی اشاره کرد.

رئیس سازمان جهاد فرهنگی همچنین با اشاره به نقش آیت‌الله حجت در تاریخ تشیع افغانستان، از تأثیرگذاری ایشان در احیای مذهب تشیع و رفع محدودیت‌های مذهبی بر شیعیان این کشور سخن گفت.

وی در ادامه با اشاره به بازتاب تاریخی خدمات آیت‌الله حجت، اظهار داشت که مورخان غربی نیز به نقش برجسته این عالم بزرگ در تغییر شرایط شیعیان افغانستان اذعان داشته‌اند.

تفصیل سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین سید جعفر عادلی حسینی به شرح زیر است:

 

بسم‌الله الرحمن الرحیم

قال الله تعالی:

«كَيْفَ تَكْفُرُونَ بِاللَّهِ وَكُنْتُمْ أَمْوَاتًا فَأَحْيَاكُمْ ۖ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ»[1]

برادران و خواهران گرامی!

در این مجلس روحانی که به مناسبت درگذشت مرحوم کربلایی سید محبوب رحیمی تشکیل شده است، ضمن عرض تسلیت به خانواده‌های محترم رحیمی، شیرافگند، حیدری و حسینی، از خداوند متعال برای آن مرحوم رحمت و مغفرت و برای بازماندگان صبر و اجر مسئلت دارم.

ماه مبارک شعبان، ماهی سرشار از برکت، معنویت و فرصت برای تهذیب نفس است. این ماه مقدمه‌ای برای ورود به ضیافت‌الله در رمضان بوده و فرصتی ارزشمند برای تقویت ایمان و ارتباط با پروردگار محسوب می‌شود. در چنین ایامی، گرامی‌داشت مقام مؤمنین و نیکوکاران، نشانه‌ای از ایمان و زمینه‌ساز دریافت رحمت و برکت الهی است.

مرگ و زندگی؛ آزمونی الهی

خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید:

«الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا»[2]

آنکه مرگ و زندگی را آفرید تا شما را بیازماید که کدامتان نیکوکارترید.

و در آیه‌ای دیگر می‌فرماید:

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ»[3]

ای اهل ایمان! هنگامی که خدا و پیامبرش شما را به حقایقی که به شما حیات معنوی و زندگی واقعی می‌بخشد، دعوت می‌کنند، اجابت کنید.

این آیات، ما را متوجه این حقیقت می‌کند که زندگی و مرگ، فرصتی برای امتحان و رشد معنوی انسان است.

دنیا؛ کشتزار آخرت

پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند:

«الدُّنْيَا مَزْرَعَةُ الآخِرَةِ»[4]

دنیا، کشتزار آخرت است؛ یعنی هرچه در این دنیا بکاریم، در آخرت همان را برداشت خواهیم کرد.

مولانا نیز این حقیقت را چنین بیان می‌کند:

این جهان کوه است و فعل ما ندا

سوی ما آید نداها را صدا

چون که بد کردی، بترس آمن مباش

زان که تخم است و برویاند خداش

تفکر در سرنوشت انسان

مولانا در جایی دیگر، انسان را به تفکر در منشأ و سرنوشت خویش دعوت کرده و این پرسش بنیادی را مطرح می‌کند که:

روزها فکر من این است و همه شب سخنم

که چرا غافل از احوال دل خویشتنم؟

از کجا آمده‌ام، آمدنم بهر چه بود؟

به کجا می‌روم آخر، ننمایی وطنم؟

این پرسش‌ها، هر انسان خردمندی را وادار می‌کند که درباره مسیر زندگی خویش بیندیشد و برای آخرت خود توشه‌ای درخور فراهم کند.

لزوم تعظیم شعائر دینی و تکریم نیکان

از این‌رو، بزرگداشت شعائر دینی و گرامی‌داشت یاد نیکوکاران، امری ضروری است. ما باید از خدمات بزرگان و نیکان یاد کنیم، زیرا آنان الگوهای ارزشمندی برای جامعه هستند. محبت به خاندان پیامبر (ص) و پیروی از سیره صالحان، نعمتی بزرگ است که باید قدر آن را بدانیم.

امروزه، نسل جوان در معرض هجمه‌های دین‌ستیزی و ارزش‌زدایی قرار دارد. ما وظیفه داریم با ارائه الگوهای شایسته و تبیین معارف دینی، آنان را از انحراف دور کنیم.

نقش سادات در ایجاد تکیه‌خانه‌ها و نشر معارف اهل‌بیت (ع)

سادات، به عنوان وارثان علمی و معنوی خاندان پیامبر اکرم (ص)، همواره نقشی کلیدی در ایجاد تکیه‌خانه‌ها، برگزاری مجالس مذهبی و گسترش معارف اهل‌بیت (ع) ایفا کرده‌اند. این مراکز نه‌تنها محل عزاداری و ذکر مصائب اهل‌بیت (ع) بودند، بلکه پایگاهی برای آموزش دینی، حل مشکلات اجتماعی و تقویت همبستگی میان مؤمنان نیز محسوب می‌شدند.

نقش تکیه‌خانه‌ها در ترویج معارف اسلامی

در طول تاریخ، تکیه‌خانه‌ها در سراسر سرزمین‌های شیعی، از جمله افغانستان، به عنوان کانون‌های فرهنگی و مذهبی نقش‌آفرینی کرده‌اند. یکی از این مراکز مهم، تکیه‌خانه خاک سنگی در بهسود زادگاه این مرحوم و مداح اهل‌بیت (ع) مرحوم فروغی معروف به قاری شیرآقا که صدای رسایش در گوش همه آشناست بود که این تکیه خانه توسط بزرگان سادات تأسیس شد و تاکنون شاهد حضور شخصیت‌های برجسته‌ای همچون آیت‌الله شهید سید محمدسرور واعظ، آیت‌الله شیخ عزیزالله غزنوی، علامه سید انورشاه صدر، علامه بلخی و دیگران بوده است. این مکان، محفلی برای نشر معارف اسلامی و تربیت نسل‌های مؤمن و آگاه محسوب می‌شود.

در کابل، تکیه‌خانه عمومی چنداول یکی دیگر از مراکز مهم مذهبی بود که توسط مرحوم آیت‌الله العظمی میرعلی احمد حجت تأسیس شد. وی با درایت و تدبیر، در شرایط سخت اجتماعی و مذهبی آن زمان، فضایی مناسب برای فعالیت‌های دینی ایجاد کرد. او نه‌تنها این تکیه‌خانه را بنیان نهاد، بلکه در احداث زیارت سخی، مسجد العلی (ع) و مسجد جمال مینه نیز نقش مهمی داشت.

رفع تقیه و ایجاد فضای آزاد مذهبی

در گذشته، شیعیان افغانستان در شرایط تقیه به سر می‌بردند و از بسیاری از حقوق مذهبی خود محروم بودند. یکی از نمونه‌های تاریخی این فشارها، داستان حاجی مرادعلی ترکمنی است که حجت‌الاسلام شیخ اسحاق اخلاقی جاغوری در کتاب «هزاره در جریان تاریخ» به آن اشاره کرده است. وی نقل می‌کند که حاجی مرادعلی هنگام وضو گرفتن در دریای کابل، مورد توهین قرار گرفت و فردی او را سیلی محکم زد که داخل آب افتاد و گفت: «هزاره کافر» این چگونه وضوگرفتن است. این گونه برخوردها نشان از فضای تعصب‌آمیزی داشت که شیعیان در آن زندگی می‌کردند. اما تلاش‌های آیت‌الله حجت و دیگر علما موجب شد که این شرایط تغییر کند و امروز شیعیان افغانستان بتوانند آزادانه در مساجد و تکایای خود عبادت کنند.

بازتاب نقش آیت‌الله حجت در منابع تاریخی

تأثیر آیت‌الله حجت در احیای مذهب تشیع، تنها در منابع داخلی بازتاب نیافته است، بلکه مورخان غربی نیز به آن اشاره کرده‌اند. لیون پلاداد، مورخ آلمانی که در سال 1291 خورشیدی (1913 میلادی) به افغانستان سفر کرده بود، از فشارهای شدید بر شیعیان و شرایط سخت آنان و بازار برده فروشی سخن گفته است. اما پانزده سال بعد، در 1306 خورشیدی (1928 میلادی)، دوباره به افغانستان بازمی‌گردد و با شگفتی می‌بیند که یک عالم برجسته شیعی (آیت‌الله حجت) در کابل آزادانه سخنرانی می‌کند و حتی مخالفان خود را به مناظره دعوت می‌نماید. او از آیت‌الله حجت به عنوان «مجدد و احیاگر اندیشه دینی» یاد می‌کند.

رابرت د. کروس، استاد تاریخ دانشگاه استنفورد آمریکا، در مقاله‌ای با عنوان سوگواری بر امام حسین (ع) در کربلا و کابل: معانی سیاست عاشورا در افغانستان، نقش آیت‌الله حجت را در احیای شعائر حسینی بررسی کرده و او را یکی از چهره‌های تأثیرگذار در تاریخ تشیع افغانستان معرفی می‌کند.

خانم لودیما آلکسویا، دانشمند روسی، نیز در یکی از کنفرانس‌های علمی خود در مسکو به نقش آیت‌الله حجت در افغانستان اشاره کرده است. وی می‌گوید:

«در کشوری که شیعیان در تقیه به سر می‌بردند، آیت‌الله حجت با علم و تدبیر خود یک انقلاب فرهنگی ایجاد کرد، بدون آنکه قطره‌ای خون ریخته شود.»

میراث سادات؛ الگویی برای امروز و فردا

سادات، به عنوان حاملان علم و فرهنگ اهل‌بیت (ع)، همواره در خط مقدم نشر معارف اسلامی قرار داشته‌اند. تأسیس تکیه‌خانه‌ها، تألیف کتب، برگزاری مجالس مذهبی و آموزش معارف اسلامی، از جمله خدمات ارزنده آنان در مسیر حفظ و گسترش مکتب تشیع بوده است. این فعالیت‌ها نه‌تنها به احیای امر اهل‌بیت (ع) انجامیده، بلکه به بیداری فکری و اجتماعی جوامع شیعی نیز کمک کرده است و بگذار برخی افراد جاهل با اتهام و دروغ به کسی پکتیاوال می‌گوید که از آیات عظام: نائنی، ابوالحسن اصفهانی و ضیاءالدین عراقی اجازه اجتهاد دارد و در افغانستان مصدر خدمات فراوانی دینی، اخوت و برادری شده است.

امروز، وظیفه ما این است که راه آنان را ادامه دهیم و با بهره‌گیری از آموزه‌های اهل‌بیت (ع)، وحدت، آگاهی و ایمان را در جامعه تقویت کنیم. یاد درگذشتگان، نه‌تنها طلب مغفرت برای آنان است، بلکه تسلی‌بخش بازماندگان و عاملی برای حفظ پیوندهای اجتماعی است.

پاسداری از میراث بزرگان؛ پاسخ به تحریف‌ها و توهین‌ها

مؤمنین گرامی که در این مجلس حضور دارید، و جناب آقای صفدری که با عشق و اخلاص مدح اهل‌بیت (ع) را خواندید، از شما سپاسگزارم.

ای هزاره‌های مؤمن و پیروان امام علی (ع)، آیا رواست که افتخارات تاریخی و ارزش‌های دینی‌مان بازیچه‌ی دست چند نفر بی‌هویت در فضای مجازی شود؟ همه‌ی ما مسئول هستیم که در برابر این بی‌حرمتی‌ها سکوت نکنیم و به‌روشنی اعلام کنیم که این افراد نماینده‌ی جامعه‌ی پرافتخار هزاره نیستند.

بنی‌امیه هفتاد سال تلاش کرد تا در سرزمین‌های اسلامی، نام و یاد امام علی (ع) را از بین ببرد، اما مردم آزاده‌ی آن زمان نپذیرفتند و حاضر شدند بهای محبت اهل‌بیت (ع) را بپردازند. در طول تاریخ، حجاج‌ها و ستمگران بسیاری برای حذف سادات و عاشقان اهل‌بیت کوشیدند، اما ناکام ماندند. امروز نیز سخنان چند فرد ناآگاه و بی‌ریشه، چیزی از ارزش و جایگاه بزرگان ما نمی‌کاهد.

مرحوم آیت‌الله حجت، شخصیتی فراتر از قومیت و منطقه بود. تلاش برای تقلیل جایگاه ایشان به مسائل قومی، همچون پنهان کردن آفتاب با دو انگشت است. ما باید در حفظ میراث علمی و اخلاقی بزرگان‌مان هوشیار باشیم و نگذاریم تاریخ و هویت‌مان به بازی گرفته شود.

بیایید با حفظ احترام، وحدت و آگاهی، در برابر هرگونه تحریف و توهین بایستیم و ارزش‌های والای دینی و فرهنگی خود را پاس بداریم.

در پایان، بار دیگر برای مرحوم کربلایی سید محبوب رحیمی طلب مغفرت می‌کنم و از خداوند می‌خواهم که ما را در مسیر بندگی، اخلاص، و عمل صالح ثابت‌قدم بدارد. با یاد از مظلومیت خاندان اهل‌بیت (ع)، ثواب این نوشته را به روح مرحوم کربلایی سید محبوب رحیمی تقدیم می‌نمایم و از خداوند برای ایشان رحمت و غفران الهی طلب می‌کنم.

اللهم اجعل عواقب امورنا خیراً

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته

گفتنی است که این مراسم با گردانندگی سید شاه حسین و مداحی و ذکر مناقب اهل‌بیت (ع) توسط مداحان سید نذیر احمدی، صفدری، سید بصیر ایوبی، سید کاظم حسینی و سید میرهاشم همراه بود.

گزارش از: پایگاه اطلاع رسانی جهاد فرهنگی

[1]. سوره بقره، آیه 28 .

[2]. سوره ملک، آیه 2 .

[3]. سوره انفال، آیه 24 .

[4]. الدرة اللآلی، ج ۱، ص ۲۶۷ .