یاد آوری!
بعد از ظهر جمعه ۱۸ جوزا ۱۳۹۷ خورشیدی برابر ۲۳ رمضان ۱۴۳۹ هجری قمری به مناسبت افتتاح تکیه خانه مرحوم حاج سید محبوب شاه هاشمی با حضور علما و مومنین روزه دار و ختم کلام الله مجید، حجت الاسلام والمسلمین سید جعفرعادلی حسینی، در پیشنه‌ی ایجاد تکیه خانه‌ها سخنرانی مختصری ایراد نمودند و اینک محتوای آن حضور علاقمندان این مباحث تقدیم است:
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی، وَیَسِّرْ لِی أَمْرِی، وَاحْلُلْ عُقْدَهً مِّن لِّسَانِی، یَفْقَهُوا قَوْلِی.(۱)
قال امام علىبن موسىالرّضا(علیهالسلام): «مَنْ جَلَسَ مَجْلِسا یُحْیى فیهِ اَمْرُنا لَمْ یَمُتْ قَلْبُهُ یَوْمَ تَمُوت الْقُلُوبُ» هر کس در مجلسى بنشیند که احیاى مکتب ما، در آن مىشود دلش نمىمیردآن روز که دلهامىمیرند!(۲)
از جمله بالا بخوبى روشن مىشود که وظیفه حتمى پیروان اهل بیت علیهمالسلام این است که درجلسات خود برنامه هاى آنها را احیاء کنند، مکتب شان را بشناسند، روح سخنان شان را دریابند، به تعلیمات آنان آشنا شوند و مجلس آنها مجلس سازندگى و آمادگى و حیات زندگى باشد نه جلسه سرگرمى و تنها حاجت طلبى و به دردها و خواستهاى شخصى اندیشیدن، و مسائل انسانى و اجتماعى و عقیدتى را نادیده گرفتن، چنین مجلسى موجب زنده شدن دلها وبیدارى افکار است.
با ذکر این روایت اجازه می‌خواهم، در این فرصت بسیار کوتاه بصورت مختصر و فشرده با دوستان یاد آوری از خدمات علما و دوستداران اهلبیت(علیهم السلام) در یکصد سال اخیر داشته باشم.
داستان اول اینکه؛ حجت الاسلام والمسلمین شیخ محمد اسحاق اخلاقی از علمای معروف جاغوری که عمر طولانی خداوند برایش داده و فعلا در قید هست، در یکی از آثارش به نام هزاره در جریان تاریخ می‌نویسد: حضرت آیت الله العظمی میرعلی احمد حجت و برادرانش مرحوم علامه سید محمد کاظم بلبل و آیت الله سید جلال شریعت در افغانستان مصدر خدمات فراونی گردیدند و در بخش کتابش داستانی را به نقل از حاجی مرادعلی برادر حاجی نادر ترکمنی این گونه آورده است:
مرحوم حاج مراد علی می‌گوید من در آوان اول جوانی از ترکمن بکابل آمدم از هیچ چیزی آگاهی نداشتم، شب را در مراد خانی در یک سماواری که گرداننده آن هزاره بود گذاشتانده صبح زود در کنار رود خانه کابل برای وضو رفتم، من بطریقه خود مشغول وضو گرفتن بودم که ناگهان و بدون توجه سیلی محکمی بر صورتم زده شد که جلو چشمم را برق زد، از اثر آن ضربه به زمین خورده و بین آب افتادم و لباسهایم تر شد، هواهم سرد بود آن شخص را گفتم چرا مرا می زنی من چه گناهی دارم در جوابم گفت شیعه کافر این چه وضو است که می گیری، من دیگر چیزی نگفته با همان وضع بطرف سماوار رفتم و قضیه را باسماواری گفتم او در جوابم گفت این جا کابل است، شما باید تقیه کنید من اولین بار بود که کلمه تقیه را شنیدم، سوال کردم تقیه یعنی چه؟
گفت در اینجا مردم شیعه نمی‌توانند بصورت علنی بر برنامه های مذهبی خود عمل نمایند، وباید مانند سنی ها وضو بگیرند و مانند آنها نماز بخوانند، مگر در جایی‌که آنهانباشند می‌توانند آزادانه وضو بگیرند ونماز بخوانند.
آقای اخلاقی می‌نویسد که حاجی مراد علی می‌گفت مرحوم آقای حجت بود که چگونه تقیه را برداشت واینک مردم تشیع در همه جا آزادند، مساجد و تکایا دارند و مراسم مذهبی شان را آزادانه برگزار می نمایند.(۳)
داستان دوم؛ اینکه نام سابق مسجد جعفریه چنداول، در گذشته به نام مسجد و تکیه خانه همت یار علی خان بود که به دستور عبدالرحمن خان او را به شهادت رسانید و قبرش در داخل محوطه جعفریه زیر تخت منبر قرار دارد. عبدالرحمان خان نسبت به اهل تشیع کینه توزانه عمل می نمود و تکیه خانه‌ها را مسدود می نمود و مشهور است که تکیه خانه همت یار علی خان در چنداول کابل به دستور عبدالرحمان ویران گردید، چنانچه عبدالرحمان گفته بود: این بت خانه را ویران کنید، مدتی گذشت روزی از روز‌ها عبدالرحمان خان برای شرکت در مراسم فاتحه یک تن از اراکین دولت وقتی وارد مسجد گردید و همت یار علی خان این قطعه شعر را سرا یید:
ببین فضیلت تکیه خانه ما را ای شاه
که چون خراب شود خانه خدا گردد
عبدالرحمان دستور می‌دهد که همت یار علی خان را به شهادت رساند که قبر آن مرد انقلابی در داخل محوطه جعفریه می‌باشد.
مرحوم حضرت آیت الله حجت سال ۱۳۲۰ خورشیدی مرحوم آیت الله شیخ محمد علی مدرس را در مسجد و تکیه خانه همت یار علی خان به عنوان امام جماعت نصب و این مرکز دینی در سال ۱۳۶۷ خورشیدی توسط فرزندان مرحوم مدرس به جعفریه تغییرنام یافت.(۴)
با ذکر این دو داستان نتیجه می‌گیریم که حکام ظالم و مستبد گذشته، مخصوصا دوران عبدالرحمان خان که مهره و دست نشانده‌ی انگلیسی‌ها بود، او عده‌ی از علمای دربار را تحریک و باعث اختلاف بین شیعه و سنی می‌گردید و بدین جهت مأموریت داشت تا اختلافات مذهبی را دامن زند، مرحوم آیت الله العظمی حجت با سیاست نرمش و گفتمان معقول و منطقی که در پیش داشت از راه گفتگو شیعه را به اهل سنت درست شناساند و بدین جهت ابراهیم مجددی یکی از علمای معروف خاندان مجددی از مرحوم آقای حجت تشکری می‌کند که شیعه را درست معرفی نموده است.
مرحوم آیت الله حجت خدمت بزرگی به جامعه افغانستان انجام داد، او در حقیقت معمار اخوت و برادری و تقویت مشترکات مذهبی در این کشور بود و توانست به این اختلافات پایان دهند و امروز بحمدالله پیروان مذاهب جعفری و حنفی در افغانستان برادر وار زندگی می‌کنند و ما دارای شورای اخوت اسلامی و جلسات مشترک علمای شیعه و سنی در افغانستان هستیم و همه از برکت تلاش علمای دلسوز همانند مرحوم آیت الله العظمی حجت، شهید آیت الله العظمی واعظ، شهید آیت الله العظمی افشار، علامه شهید بلخی و دیگر بزرگان شیعه و سنی بوده است.
مرحوم حاج سید مهدی هاشمی و مرحوم حاج سید محبوب شاه هاشمی پیرغلامان اباعبدالله الحسین(علیه السلام) نیز در چنین شرایطی مراسم یاد بود از اهلبیت(علیهم السلام) را در آن شرایط سخت و خفقان و آن هم در کنار علوم اجتماعی مرکز تجمع نظامیان حکومت در قلعه سیدای افشار برگزار می‌نمودند.
در زمان های گذشته مرحوم سید ابراهیم از اعقاب امام زاده ابراهیم مجاب، سرسلسله هاشمی‌ها در افشار ساکن و همین محل فعلی قلعه سیدا با ورود او به این نام معروف شد.
پس از ارتحال مرحوم سید ابراهیم فرزندش مرحوم حاج سیّد محبوب شاه هاشمی، یکى از اعیان و رجال شناخته شدهى تشیّع منطقه افشار کابل برپاداشتن مراسمات دینی و مذهبی، مخصوصا تجلیل و یاد بود از حضرت امام حسین(ع) و یاران فداکارش همه ساله در ماه محرم مراسم عزاداری برپا می داشت طلاب آن زمان که خیلی‌های آنها از اعاظم، بزرگان و فعلا ریش سفیدان هستند در این مکان منبر می‌رفت و همین طور بزرگان همانند؛ آیات عظام؛ شهید واعظ، شهید افشار و علامه بلخی یاد و خاطره‌ی همه‌ی آنان گرامی باد.
مرحوم حاج سید محبوب شاه هاشمی اصالتا از سادات موسوى نسب، از اعقاب سیّدابراهیم مجاب و نوهى سیّد هاشم که مقبره اش در ننگرهار زیارت خاص و عام است مىباشد. سیّدمحبوب شاه واقعا محبوب مردم و اهل علم بود، زیرا او در سختترین شرایط خانهى شخصى خویش را که در افشار سیلو واقع مىباشد براى برگزارى مراسم دینى ومذهبى وقف نمود و شبهاى جمعه و مناسبات مختلف دینى از علماء و شخصیتهاى مذهبى مخلصانه پذیرای دوستداران اهل بیت(ع) بودند.
پس از بقدرت رسیدن کمونیست در ۷ ثور ۱۳۵۷ فرزندان مرحوم حاج سید محبوب شاه هاشمی، مهاجر شدند و آنها در عالم هجرت نیز با تشکیل هیآت مذهبی و دینی راه و روش پدر شان را در اهواز، شیراز، اصفهان و قم ادامه دادند و بدون مبالغه برادران هاشمى در چندهیأت مهم مذهبى در میان مهاجرین افغانى همانند پدر بزرگوار شان خیر اندیش و بانى برگزارى بسیار از مراسم دینى ومذهبى در حال حضار میان مهاجر مسلمان افغانستان مىباشند و خداوند به همه خدمتگذاران به دین و مکتب اهلبیت(ع)توفیق خدمت صادقانه عنایت فرماید.
پی‌نوشت‌ها:
- سوراه طه، آیه ۲۵ تا ۲۸ .
- بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۲۷۸٫
- هزاره در جریان تاریخ، ج۲ص۵۴۶ / محمداسحاق اخلاقی .
- حوزه های علمیه شیعیان افغانستان در صد سال اخیر، ص ۲۰/ سید جعفرعادلی«حسینی» .
تهیه و تنظیم/ سید رضا احسانی/ پایگاه اطلاع رسانی جهاد فرهنگی
https://www.youtube.com/watch?v=lpW2Ug-gDzE